Türkiye’de Kaç Tane Meyve Ağacı Var? Toplumsal Cinsiyet, Çeşitlilik ve Sosyal Adalet Perspektifinden Bir İnceleme
İstanbul’da yaşıyorum, ve bu şehirde her şeyin hızla geçtiği bir tempoda, insan bazen durup etrafına bakma fırsatı buluyor. Çoğu zaman, alışveriş yaparken, bir kafede otururken ya da toplu taşımada gideceğim yere doğru yol alırken, gözlerim çevremdeki insanlara, sokaklara ve hatta ağaçlara kayıyor. Birkaç gün önce, kafamda belirgin bir soru beliriverdi: “Türkiye’de kaç tane meyve ağacı var?” Düşünürken, hemen her şeyin sayısal verilere dayandırıldığı bu dünyada, bir ağacın sayısının ne kadar önemli olduğu sorgulanabilir. Ancak ben, bu soruyu biraz farklı bir açıdan ele almak istiyorum. Meyve ağaçlarının, toplumsal cinsiyet, çeşitlilik ve sosyal adalet gibi daha geniş kavramlarla ne tür ilişkiler kurduğuna bakmak gerektiğini düşündüm.
Meyve Ağaçlarının Toplumsal Cinsiyetle Bağlantısı
Sokakta yürürken, ağaçlar her zaman çevremizde var. Her meyve ağacı, bir başka hayatın simgesi gibi, doğal bir döngünün parçasıdır. Ancak bu ağaçların toplumdaki yeri ve onlara bakış açımız aslında toplumsal cinsiyetle de ilişkili. Türkiye’deki tarımsal üretimin büyük kısmı erkeklerin ellerinde, ama en verimli meyve ağaçları ve tarımsal üretim çoğunlukla kadınların emeğiyle oluyor. Düşünsenize, çoğu kadın, evde meyve yetiştiriciliği yapıyor, ama bu iş toplumda çoğunlukla görünmez kılınıyor. Kadınlar, geleneksel olarak daha düşük ücretli işlerde çalışırken, meyve bahçelerine dair emekleri de çoğunlukla göz ardı ediliyor.
Geçen hafta bir arkadaşım, köyüne gittiğinde bir grup kadının bağlarda ve meyve bahçelerinde çalıştığını anlatmıştı. Onlar, meyve ağaçlarını kesiyor, buduyor ve topluyor, ama bu işin ne kadar zahmetli olduğunu anlamadan sadece “kadın işi” olarak görülüyor. Kadınların bu alanlardaki emekleri, toplumda genellikle düşük değerle değerlendirilirken, erkekler büyük tarım şirketlerinde ve daha karlı meyve ağaçlarıyla çalışan modern işlerde öne çıkabiliyor. Bu da demek oluyor ki, Türkiye’deki meyve ağaçlarının üretimi, aynı zamanda toplumsal cinsiyetin nasıl şekillendiğine dair bir gösterge olabilir.
Çeşitlilik ve Meyve Ağaçları
Türkiye’deki meyve ağaçları sadece tarımsal üretimle sınırlı değil. Bu ağaçlar, ülkenin kültürel çeşitliliğini, geleneklerini ve coğrafi farklarını da yansıtıyor. Her bölge, kendine özgü meyve ağaçlarına sahip, her köy ve kasaba farklı meyve türlerini yetiştiriyor. Mesela, Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde, kayısı ağaçları büyük bir öneme sahipken, Ege ve Marmara’da zeytin ağaçları, meyve ağacı üretiminin temel taşlarıdır.
Ancak, bu çeşitlilik ne kadar güzel olsa da, her bölgede bu ağaçlardan elde edilen gelir aynı oranda dağılmıyor. İstanbul’da, büyük şehirlerde ve daha modern yaşam alanlarında meyve ağaçları çoğu zaman bir tür görsel öğe olarak varlık gösteriyor. Ama kırsal alanlarda, tarım işçileri daha çok çalışıyor ama daha az pay alıyorlar. Bu da demek oluyor ki, Türkiye’nin farklı bölgeleri, farklı toplumsal sınıfları ve etnik grupları, meyve ağaçları aracılığıyla bir şekilde birbirinden ayrılabiliyor.
Sosyal Adalet ve Meyve Ağaçlarının Paylaşımı
Şimdi gelelim bu meyve ağaçları meselesine sosyal adalet perspektifinden. Hepimiz, doğanın sunduğu nimetlerden eşit şekilde faydalanmalıyız, değil mi? Fakat işin gerçeği, Türkiye’de her bireyin, her ailenin ve her bölgenin bu meyve ağaçlarından eşit şekilde faydalanması mümkün değil. Türkiye’deki tarımda eşitsizlikler var ve meyve ağaçları bu eşitsizlikleri de ortaya koyuyor. Zengin çiftçiler, büyük tarım şirketleri ve yerel yöneticiler, meyve ağaçlarından elde ettikleri kazançları kontrol ediyor ve kırsaldaki yoksul çiftçiler bu zenginliğin dışında kalıyor. Hatta, şehirdeki insanlar, meyve ağaçlarının nimetlerinden faydalanırken, kırsaldaki emekçiler, bu ağaçların bakımını yapıyor ama çoğu zaman meyvelerin gerçek değerini alamıyor.
Bir başka açıdan baktığımızda, Türkiye’deki kırsal bölgelerdeki kadınlar, hem meyve ağaçlarını işliyorlar hem de bu ağaçların sunduğu nimetlerle geçimlerini sağlıyorlar. Ancak, yine de çoğu zaman bu emeğin görünürlüğü yok. Kadınların bu alandaki rollerinin göz ardı edilmesi, sosyal adalet eksikliğini yaratıyor. Meyve ağaçlarının bakımını, gelişimini, üretimini daha fazla kadının yürüttüğü bir toplumda, sosyal adaletin daha güçlü olabileceği bir gerçektir. Ancak bu noktada, toplumsal cinsiyet eşitsizliğine dayalı olarak kadınların emeğinin değersizleştirilmesi, büyük bir haksızlık oluşturuyor.
Türkiye’de Kaç Tane Meyve Ağacı Var?
Bu soruyu sormak belki de başlangıçta basit gibi görünebilir, ama aslında sosyal adalet, toplumsal cinsiyet ve çeşitlilikle ilgili daha büyük bir meselenin parçası. Türkiye’deki meyve ağaçlarının sayısı ve bunlardan kimlerin faydalandığı, aslında bu ülkenin toplumsal yapısının bir yansımasıdır. Şehirdeki insanlar, modern yaşamda meyve ağaçlarının nimetlerinden rahatça faydalanırken, kırsalda çalışanlar, bunların arkasındaki emeği gözler önüne sermiyorlar. Bu da demek oluyor ki, meyve ağaçlarının sayısını tartışırken, bu ağaçlardan kimlerin gerçekten faydalandığını ve kimlerin bu sistemin dışına itildiğini sorgulamamız gerekiyor.
Sonuç: Eşitlik ve Gelecek
Türkiye’de kaç tane meyve ağacı olduğu sorusunun cevabı, sadece bir sayıdan ibaret olmamalıdır. Bu sayı, sosyal adaletin, toplumsal cinsiyet eşitliğinin ve çeşitliliğin bir ölçütüdür. Meyve ağaçları, doğanın verdiği nimetlerdir, ancak bu nimetlerin eşit şekilde paylaşılması, toplumdaki adalet anlayışımızı da belirleyecektir. Şehirdeki bir kişi ile köydeki bir işçinin, aynı meyve ağaçlarından eşit şekilde faydalanabilmesi için, bu eşitsizliklerin ortadan kaldırılması gerekir. Bu nedenle, Türkiye’de kaç tane meyve ağacı olduğu sorusunu sormadan önce, bu ağaçların kimin yararına olduğunu sorgulamak, çok daha anlamlı olacaktır.